مرکز تحقیقات جراحی مغز و اعصاب عملکردی

به همت اساتید و پژوهشگران پژوهشکده و مرکز تحقیقات جراحی مغزو اعصاب عملکردی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، کتاب "مراقبت پس از مرحله حاد سکته مغزی: در جستجوی پاسخ برای نیازی مهم و فراموش شده" به چاپ رسید.

در پیشگفتار این کتاب آمده است: "گاهی بین یک زندگی عادی و بحرانی بزرگ، تنها به‌اندازه یک لخته خون فاصله است؛ مرزی باریک اما سرنوشت‌ساز که عبور از آن می‌تواند مسیر زندگی انسان را به‌کلی دگرگون کند. سکته مغزی دقیقاً چنین تجربه‌ای است؛ اتفاقی که نه فقط جان فرد را تهدید می‌کند، بلکه کیفیت زندگی، استقلال، ارتباطات اجتماعی و حتی امید به آینده وی را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

روایت آغازین این کتاب، داستانی خیالی نیست؛ بازتابی واقع‌گرایانه از تجربه‌ای است که ممکن است هر یک از ما یا اطرافیانمان با آن روبه‌رو شویم. این روایت، خواننده را با تجربه زیسته بیماران سکته مغزی همراه می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه نبود یک مسیر مشخص و ساختارمند برای مراقبت‌های پس از مرحله حاد، می‌تواند به سردرگمی بیماران و فرسایش خانواده‌ها منجر شود.

این کتاب باهدف پاسخ به همین نیاز نوشته شده است؛ نیازی که در بسیاری از نظام‌های سلامت – از جمله نظام سلامت کشور ما – کمتر مورد توجه قرار گرفته است. مراقبت پس از مرحله حاد سکته مغزی، شامل اقداماتی است که پس از پایدار شدن وضعیت بیمار و رفع خطر مرگ، آغاز می‌گردد؛ زمانی که لخته خون برطرف شده و بیمار از مرحله بحرانی عبور کرده است. این مراقبت‌ها شامل خدماتی مانند توانبخشی اولیه در بیمارستان، آموزش به بیمار و خانواده و آماده‌سازی برای ترخیص است. ادامه این مراقبت‌ها در سطح جامعه، در قالب توانبخشی در خانه، پیشگیری از سکته مجدد و ارائه حمایت‌های روانی و اجتماعی دنبال می‌شود. این مرحله، بخشی حیاتی از روند بهبودی است که بدون آن، بازگشت به زندگی معنادار، مستقل و فعال برای بسیاری از بیماران ممکن نخواهد بود.

در این اثر تلاش شده است با رویکردی علمی، کاربردی و انسان‌محور، وضعیت موجود تحلیل شود، تجربه‌های جهانی مرور گردد و چارچوبی برای طراحی خدمت اثربخش در این حوزه ارائه شود. فصل‌های مختلف کتاب، از بررسی مفهوم سلامت و آسیب‌های ناشی از سکته مغزی، تا معرفی مدل‌های بین‌المللی موفق و اصول طراحی خدمت را دربرمی‌گیرند.

هرچند تمرکز این کتاب بر سکته مغزی است، اما باید دانست که چنین نیازهای مغفول‌مانده‌ای در مورد بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز وجود دارد. شناسایی این نیازها و پاسخ به آن‌ها، مستلزم اتخاذ رویکردهایی نوین مانند طراحی خدمت است؛ رویکردی که می‌تواند مسیر ارائه خدمات سلامت را متحول سازد و آن را با واقعیت‌های زندگی بیماران و مراقبان آن‌ها هم‌راستا سازد.

در شرایطی که کشور با پدیده سالمندی جمعیت مواجه است و سکته مغزی همچنان یکی از مهم‌ترین علل مرگ‌ومیر و ناتوانی محسوب می‌شود، ضرورت بازنگری در شیوه ارائه خدمات مرتبط با پیشگیری، تشخیص، درمان و توانبخشی آن بیش از پیش احساس می‌شود. امید است این کتاب با فراهم‌سازی چارچوبی روشن، به تصمیم‌گیری بهتر سیاست‌گذاران و مدیران نظام سلامت کمک کند و زمینه‌ساز‌ اقداماتی مؤثر برای بهبود کیفیت زندگی بازماندگان سکته مغزی و خانواده آن‌ها شود."